Wat is osteoporose (ofwel botontkalking)
Osteoporose betekent letterlijk poreus bot. Het is een aandoening die bestaat uit het verdwijnen van de kalk uit het bot en de achteruitgang van het botweefsel zelf. Daardoor wordt het bot zwakker en zullen eerder breuken optreden.

Enkele feiten over Osteoporose in Nederland

• Volgens het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) zijn er in Nederland ruim 850.000 mensen met osteoporose
• Bij slechts 30% van de mensen met osteoporose is de diagnose gesteld. Een groot deel van de 850.000 mensen met osteoporose heeft geen officiële diagnose gekregen
• Boven de 60 jaar krijgt 1 op de 3 vrouwen osteoporose. Bij mannen is dat 1 op de 7
• 7 op de 10 mensen die de diagnose osteoporose hebben gekregen worden niet voldoende behandeld
• Ruim driekwart van de mensen die met een botbreuk in het ziekenhuis komt en ouder is dan 55 jaar wordt zonder osteoporose onderzoek weer naar huis gestuurd
• Iedere dag komen er bijna 250 botbreuken in Nederland voor als gevolg van osteoporose
• Valongelukken zijn de meest voorkomende oorzaak van letsel bij ouderen. In Nederland valt er iedere 7 minuten een 65-plusser als gevolg van een ongeluk(je) in of om het huis
• Osteoporose is géén ouderdomskwaal, het is een ziekte die ook jonge mensen kan treffen
• Meestal wordt osteoporose pas ontdekt als iemand een botbreuk heeft opgelopen
• Door preventieve maatregelen kunt u de kans op het krijgen van osteoporose aanzienlijk verlagen.
• De meeste patiënten met osteoporose stoppen te vroeg met hun behandeling, meer dan de helft stopt al binnen één jaar!
• 33% van de mannen en 24% van de vrouwen boven de 55 jaar overlijdt binnen één jaar na het oplopen van een botbreuk in de heupen (heupfractuur)
• De meest voorkomende botbreuken bij osteoporose zijn heupbreuken (ruim 17.000 per jaar), polsbreuken (ongeveer 12.000 per jaar) en wervelbreuken (ongeveer 16.000 per jaar)
• Er worden géén osteoporose gegevens bijgehouden van personen onder de 55 jaar
• De directe medische kosten als gevolg van een val bij 65-plussers bedragen jaarlijks ongeveer 750 miljoen euro

Wat is bot
Bot is een weefsel in ons lichaam. Bot is opgebouwd uit een framewerk van bindweefsel (collageen) waarin calciumfosfaat is afgezet. Hierdoor verkrijgt het aan de ene kant zijn sterkte, blijft het echter ook soepel en buigzaam.
Alhoewel dat niet zo lijkt heeft bot een heel actieve stofwisseling. Continu wordt oud bot afgebroken (resorptie) en wordt nieuw bot aangemaakt. In de groei is de opbouw natuurlijk sneller dan de afbraak, en hebben we rond het 30e jaar onze maximale botmassa bereikt (peak bone mass). Daarna treedt een heel langzame afbraak op doordat de opbouw de afbraak niet meer bijhoudt. Vooral bij vrouwen na de overgang zien we vaak een versnelling in het verlies aan botmassa. Osteoporose kan dus optreden door een te snelle afbraak of een te trage opbouw, een verstoorde balans.

Risicofactoren

Niet te beïnvloeden risicofactoren

• Geslacht: vrouwen hebben een grotere risico door de hormoon veranderingen
  in en na de overgang
• Leefijd: hoe ouder des te meer risico
• Lichaamsbouw: kleine, slanke vrouwen hebben meer risico
• Ras: blanke en aziatische vrouwen hebben een grotere risico
• Familiair: er is een genetische component die zowel bij mannen als vrouwen het risico bepaalt

Wel te beïnvloeden risicofactoren

• Roken: behalve alle andere negatieve effecten geeft ook roken een verhoogd risico door een slechtere calciumopname uit de voeding en verlaagde hormoonspiegels bij vrouwen
• Dieet: een continu lage intake van Calcium en Vit. D geeft een slechtere kalkafzetting
• Medicijnen: vooral bekend is het gebruik van cortison / prednison zoals bij longpatienten en het gebruik van enkele epilepsie medicijnen
• Excessief alcoholgebruik
• Een weinig actieve levensstijl of langdurige bedrust
• Hormonaal: wegvallen van vrouwelijke hormonen na de overgang en bij mannen te lage waarden van het mannelijk hormoon testosteron

Is Lichaamsbeweging belangrijk als u osteoporose heeft ?
Naast een eventuele behandeling met medicijnen en diverse leefregels die van belang zijn wanneer u osteoporose heeft, is lichamelijke beweging erg belangrijk. Lichaamsbeweging is voor iedereen gezond maar helemaal als u osteoporose heeft. Regelmatig bewegen stimuleert de aanmaak van nieuw bot en zorgt dus voor sterke botten. Lichaamsbeweging helpt u de gevolgen van osteoporose zo veel mogelijk te beperken. Genezen kan u niet van osteoporose, maar u kunt het wel afremmen.

Tips voor mensen met Osteoporose:
Regelmatig bewegen met een matige intensiteit ( u hoeft niet buiten adem te raken) kan al leiden tot een verbetering van de botkwaliteit. De adviezen die hieronder staan zijn algemeen. Het is handig als u de tips eruit haalt die voor u, in uw situatie, haalbaar zullen zijn.

• Beweeg het liefst 7 dagen in de week
• Bewegen betekent niet per definitie sporten. Lopen en fietsen zijn ook vormen van beweging
• Doe vooral iets wat u leuk vindt, dan houdt u het langer vol
• Maak een gewoonte van het bewegen, bouw het als routine in uw dagelijkse bezigheden
• Probeer minimaal 30 minuten per dag te bewegen. Dit hoeft niet achter elkaar te zijn. Verschillende activiteiten, verdeeld over de dag maken samen ook 30 minuten.
• Vraag een vriend(in) of familielid om met u mee te gaan. Dit is gezellig én extra motiverend
• Geschikte activiteiten bij osteoporose zijn: wandelen, fietsen, fitness, tennis, golf, roeien en zwemmen. Kijk voor meer informatie ook bij ons Sport Medisch Fitness centrum.
• Hebben uw pijnklachten op enig moment de overhand, dan kan bewegen in het water een goed alternatief zijn voor bovenstaande activiteiten. Informeer bij uw plaatselijk zwembad naar de mogelijkheden. Bij de Waardergolf in Heerhugowaard zijn genoeg mogelijkheden voor bewegen in  het water.
• Klusjes in en om het huis en het huishouden zijn ook beweging
• Ga eens lopend of op de fiets uw boodschappen halen.
• Het uitlaten van de hond is ook beweging
• Probeer de trap te nemen in plaats van de lift
• Als u nog werkt, kunt u in de middagpauze een wandelingetje maken
• Stap een halte eerder uit bij de bus en loop het laatste stukje naar uw bestemming
• Het bos of een park nodigen u vaak uit om te wandelen.
• Denk bij sportactiviteiten aan goed schoeisel zodat de kans minimaal is dat u valt
• Oefeningen waarbij u erg voorover moet buigen kunnen belastend zijn voor uw rug. Springen is ook af te raden, ivm verhoogde druk op uw wervels

Het kan ook mogelijk zijn dat u geen 30 minuten kan bewegen per dag. Overleg met uw huisarts, fysiotherapeut en/of osteoporoseverpleegkundige welke lichaamsbeweging voor u geschikt is en welke duur haalbaar. Bij alles wat u doet moet u het risico op vallen zo goed mogelijk vermijden!

Loophulpmiddelen:
Mocht het nodig zijn om het valrisico te gaan vermijden, dan zijn er verschillende goede loophulpmiddelen in de markt. Er zijn middelen voor 1 hand, maar ook voor 2 handen te krijgen. Hieronder vindt u een overzicht.

• Loopfietsen
• Looprek (gewoon looprek, looprek met  zitvoorziening, looprek met onderarmsteunen)
• Looptafels (looptafels met 2, 3 of 4 wielen)
• Rollators (met 2, 3 of 4 wielen, rollator met onderarmschalen, rollator met steunblad, rollator met zitvoorziening)

Over het algemeen zal uw fysiotherapeut u goed kunnen adviseren.

Overige hulpmiddelen
Ook zijn er nog andere hulpmiddelen voorhanden die uw mobiliteit ondersteunen. U kunt hierbij denken aan:

• Aangepast schoeisel met voldoende steun en grip
• Heupbeschermers
• Rolstoel
• Scootmobiel

Heeft u slechts tijdelijk een loophulpmiddel nodig dan kunt u deze lenen bij de thuiszorgwinkel in uw gemeente of regio. Heeft u het loophulpmiddel langer nodig dan kunt u deze zelf aanschaffen. De kosten hiervoor worden vergoed door uw ziektekostenverzekeraar als uw (huis)arts u het loopmiddel heeft voorgeschreven.

Sporten:
Als u, naast het in beweging blijven, ook aan uw fitheid en conditie wil werken,  is een half uur bewegen per dag niet voldoende. Om dit te bereiken is het verstandig om 2 x per week minimaal een half uur intensief bewegen of sporten. Bij ons is dat mogelijk in ons Sport Medisch Fitness centrum.
De mate van osteoporose bepaalt welke activiteiten voor u het meest geschikt zijn. Uw arts of fysiotherapeut kan u hierover adviseren. Ook kunnen zij u vertellen hoe u bepaalde oefeningen het best kunt uitvoeren. Als u niet eerder aan bewegingsactiviteiten heeft deelgenomen of als u intensiever wilt gaan sporten wordt overleg met uw arts aangeraden.

Geschikte sporten
Over het algemeen zijn de volgende sporten geschikt om te beoefenen als u osteoporose heeft.

• Wandelen
• Nordic Walking
• Fietsen
• Zwemmen
• Aqua joggen
• Conditietraining op de sportschool (fitness)
• Tennis
• Roeien
• Golf

Hardlopen is minder geschikt omdat het erg belastend is voor uw rug en knieën.

Heeft u lichamelijke klachten en wilt u graag weer pijnvrij kunnen bewegen? Met een fysiotherapie intake bekijken welke behandeling het beste voor u zal werken.

Bij Fysiotherapie Heerhugowaard aan de Terborchlaan kunt u zonder verwijzing binnen 24 uur terecht